Pilates ontwikkelde zijn methode tijdens de Eerste Wereldoorlog met de bedoeling het revalidatieprogramma voor oorlogsveteranen te verbeteren. Mede door zijn overtuiging dat geestelijke en lichamelijke gezondheid met elkaar verweven zijn, beval hij een aantal oefeningen aan met de nadruk op gecontroleerde precieze bewegingen. Die moesten de gewonde soldaten helpen hun gezondheid terug te vinden en hun belangrijkste spieren te verstevigen.

Ademen is belangrijk bij de Pilates-methode. In Return to Life wijdt Pilates een gedeelte van zijn inleiding specifiek aan het ademen van “lichamelijke huisreiniging met bloedcirculatie”. Hij zag grote waarde in het verhogen van de zuurstofopname en de circulatie van dit zuurstofrijke bloed naar elk deel van het lichaam. Dit zag hij als reinigend en stimulerend. Een goede volledige inademing en volledige uitademing waren hierbij de sleutel. Hij adviseerde mensen om de longen eruit te persen, alsof ze een natte handdoek zouden drogen. Bij Pilates-oefeningen ademt de beoefenaar uit met de inspanning en weer in bij terugkeer. Om de onderbuikspieren dicht bij de wervelkolom te houden, moet de ademhaling lateraal worden gericht, in de onderste ribbenkast. Pilates-ademhaling wordt beschreven als een posterieure laterale ademhaling, wat betekent dat de beoefenaar wordt geïnstrueerd diep in de achterkant en zijkanten van zijn of haar ribbenkast te ademen. Wanneer beoefenaars uitademen, worden ze geïnstrueerd om de aangrijping van hun diepe buik- en bekkenbodemspieren op te merken en deze betrokkenheid te behouden terwijl ze inademen. Pilates probeert deze ademhalingsoefening goed te coördineren met beweging.

Pilates is een een sport beoefening dat aandacht voor je Lichaam, adem en dat wat simpel weg is in het moment. Het is een mooie manier van mindful bewegen. De meeste oefeningen bij Pilates zijn liggend op een mat en daarom is het geschikt voor ieder mens, jong/ oud en ook wanneer je terug komt uit een burn-out- of blessure hebt is het goed om te doen.
Pilates noemde zijn methode Contrology omdat hij ervan overtuigd was dat zijn oefeningen de mentale vermogens gebruiken om de spieren te beheersen. De nadruk van de methode ligt bij de spieren die ervoor zorgen dat het lichaam in de correcte balans staat en de wervelkolom ondersteunen.